سیستم مانیتورینگ چیست؟ چه اهمیتی در صنعت دارد؟ فعالان در حوزه های مختلف صنعتی با این مفهوم آشنایی کامل دارند. با پیشرفت روز افزون فناوری ضرورت استفاده از آن جهت نظارت بر فرایندها و داده ها بیش از پیش احساس می شود. سیستم های مانیتورینگ یا پایش آنلاین بخشی از این فناوری هستند که سیستم نظارت و کنترل را در صنایع مختلف متحول ساخته اند. Monitoring عملیاتی برای رصد لحظه ای یک سیستم، فرایند یا محیط با هدف دستیابی به عملکرد خوب تجهیزات، زیرساخت ها، شبکه ها و خدمات است.
این فرایند همانند تجهیزات اتوماسیون صنعتی چون پی ال سی، ماژول توسعه دلتا، اچ ام آی، انکودر، کنترلر، رله صنعتی و … نقش مهمی در افزایش بهره وری، کاهش هزینه های تولید و خطاهای انسانی صنایع مختلف ایفا می کنند. به مدد حضور این فناوری می توان افزایش بازدهی، کیفیت و امنیت را در بخش های مختلف صنعت به دست آورد.
سیستم مانیتورینگ چیست؟
مانیتورینگ یا نظارت بر عملکرد فرایندی برای نمایش وضعیت سیستم های مختلف در واحدهای صنعتی است. در این فرایند داده های جمع آوری شده در هر یک از این سیستم ها با فرمتی خاص بر صفحه نمایشگر نشان داده می شوند. این فرایند در اتوماسیون صنعتی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به ویژه صنایع بزرگی چون خودروسازی، غذا، پتروشیمی و … که عملکرد بهینه بخش های مختلف آن بدون حضور این فناوری ممکن نیست. به کمک مانیتورینگ در واحدهای صنعتی می توان ضمن پایش لحظه ای عملکرد بخش های مختلف، نقاط قوت یا ضعف، خطاها و عیوب آنها را شناسایی کرد و گزارش کاملی از این موارد تهیه کرد.
مهم ترین ویژگی های سیستم های نظارتی (مانیتورینگ)
- نظارت مستمر و بدون کوچک ترین تاخیر
- امکان جمع آوری دقیق داده ها و ارائه آن به صورت گزارش
- اطلاع رسانی لازم در زمان بروز حادثه به صورت یک هشدار اعلام خطر
- استفاده از قالب های پیامک، ایمیل به اپراتور جهت اعلام جریانات رخ داده در طی پروسه نظارت
کاربرد سرویس های مانیتورینگ
مهم ترین کاربردهای یک سیستم مانیتورینگ چیست؟ در یک پاسخ کلی می توان این سیستم ها را ابزاری کاربردی جهت نظارت بر عملکرد و پایش آنلاین خطاهای یک سیستم، فرایند یا محیط معرفی کرد. با این توصیف نمی توان تنها کاربرد این سیستم ها را در حوزه اتوماسیون صنعتی معرفی نمود؛ بلکه کاربرد آنها در سرویس های خدماتی فعال در قالب شبکه نیز مهم تلقی می شود. از مهم ترین این سیستم ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بانکداری اینترنتی
- فروشگاه های آنلاین
- وب سایت ها
- سرورهای خدمات دهی
مزایای استفاده از سیستم های Monitoring چیست؟
بهبود عملکرد و کیفیت و افزایش بهره وری از نکات کلیدی برای ادامه فعالیت در صنایع مختلف محسوب می شوند. دستیابی به این اهداف مستلزم نظارت و کنترل مناسب است. بخش مهمی از ضرورت وجود Monitoring در صنایع نیز به همین فاکتورها مربوط می شود. اما مزایای دیگری هم برای استفاده از این فرایند نظارت در صنعت وجود دارد:
- با استفاده از سیستم مانیتورینگ می توان مشکلات، خطاها و نقص های سیستمی را به موقع شناسایی کرد. نظارت دائمی بر عملکرد از طریق Monitoring ضمن شناسایی مشکلات احتمالی هر سیستم و رفع آنها، از توقف یا تاخیر فرایندها جلوگیری می کند.
- تشخیص به موقع مشکلات از طریق مانیتورینگ و تلاش برای رفع آنها از ایجاد خرابی های بزرگ در سیستم جلوگیری می کند. این ویژگی می تواند هزینه های تعمیر و نگهداری را کاهش دهد.
- نقش Monitoring در بهینه سازی مصرف مواد و انرژی باعث کاهش هزینه های عملیاتی می شود.
- کنترل کیفیت مزیت مهم دیگری است که در صنایع مختلف به مدد مانیتورینگ حاصل می شود. ارزیابی و رصد دقیق فرایندهای تولید با استفاده از این فناوری نقش مهمی در افزایش کیفیت محصولات و جلوگیری از بازخوردهای منفی دارد.
- با کمک Monitoring می توان نقص های امنیتی و تهدیدهای سایبری را تشخیص داد. به این ترتیب می توان با اجرای به هنگام اقدامات امنیتی از تخریب سیستم ها جلوگیری کرد.
- دیتاهای جمع آوری شده با استفاده از مانیتورینگ اطلاعات با ارزشی در اختیار مدیران صنایع قرار می دهد. آنها با استفاده از این اطلاعات می توانند منابع خود را بهتر مدیریت کند و در مواقع استراتژیک تصمیمات هوشمندانه تری اتخاذ نمایند.
ساختار یک سیستم مانیتورینگ چگونه است؟
مهم ترین بخش های سیستم مانیتورینگ چیست؟ این سیستم ها برای نظارت و پایش عملکرد یک سیستم، فرایند یا محیط شامل بخش های مختلف زیر هستند:
- سنسورها و دستگاه های نظارتی: بخشی از سیستم Monitoring جهت ارزیابی و ثبت دیتاهای مربوط به یک وضعیت یا پارامترهایی خاص هستند. دما، فشار، سرعت، رطوبت برخی از متغیرهایی هستند که توسط این سنسورها اندازه گیری می شوند.
- سخت افزار و تجهیزات متصل: این بخش متشکل از تجهیزاتی است که در جمع آوری داده ها از سنسورها و ارسال آنها به دستگاه های پردازشی نقش دارد.
- سیستم های نرم افزاری: این سیستم ها شامل نرم افزارهای کامپیوتری مانند HMI و SCADA هستند که جهت تجزیه و تحلیل داده های ورودی، نمایش اطلاعات و کنترل سیستم استفاده می شوند.
- واحدهای پردازشی: بخشی از سیستم مانیتورینگ است که جهت تجزیه و تحلیل داده ها و ارائه اطلاعات جهت تصمیم گیری ها و کنترل های اتوماتیک به کار می رود. سرورها، پی ال سی ها و کامپیوترهای صنعتی نمونه هایی از این واحدها هستند.
- واحدهای کنترلی: بخش هایی هستند که در صورت نیاز به کنترل وارد عمل شده و با ارسال دستورات به تجهیزات آنها را برای تنظیم وضعیت یا رفع مشکلات آماده می کنند.
مهم ترین ویژگی های اتاق مانیتورینگ
جهت کارکرد کارآمد و موثر Monitoring در کنترل اجرای صحیح یک فرایند یا سیستم، فضاهایی با عنوان اتاق های مانیتورینگ تعریف شده اند. این اتاق ها به عنوان محیطی برای پایش فرایندها یا سیستم ها باید از ویژگی های زیر برخوردار باشند:
- این اتاق ها برای نمایش اطلاعات به صورت دقیق و واضح باید مجهز به نمایشگرهای بزرگ و با کیفیت باشند. LED یا LCD هایی با رزولوشن بالا از مهم ترین الزاماتی هستند که در ساختار این نمایشگرها تعریف می شوند.
- وجود صندلی های راحت با قابلیت تنظیم ارتفاع برای اپراتورهای این اتاق حائز اهمیت است.
- جهت تنظیمات صفحه نمایشگر و تجهیزات Monitoring باید یک پنل کنترل موجود باشد.
- تنظیم نور مناسب و قابلیت تغییر آن در صورت نیاز از دیگر ویژگی های یک اتاق استاندارد Monitoring است.
- جهت عملکرد پایدار تجهیزات و دستگاه ها در دماهای مطلوب، این اتاق باید دارای سیستم تهویه و کنترل دما باشد.
- وجود تجهیزات ارتباطی چون ایمیل، تلفن و اینترنت برای ارتباط با سایر بخش ها از دیگر استانداردهای قابل توجه در یک اتاق مانیتورینگ است.
- سیستم های اعلان صوتی یا تصویری جهت اطلاع رسانی در موقعیت های وقوع مشکل یا وضعیت خاص باید فعال شوند.
- در این اتاق باید امکان اتصال تجهیزات متنوع Monitoring (سرورها، سنسورها و دستگاه های نظارتی) فراهم باشد.
- ژنراتورهای اضطراری یا سیستم های UPS (Uninterruptible Power Supply)جهت جلوگیری از قطع ناگهانی برق باید در دسترس باشند.
- در این اتاق ها باید قابلیت انتقال داده ها به سیستم های مرکزی مهیا باشد.
نرم افزارهای کاربردی در حوزه مانیتورینگ صنعتی
- Nagios: یکی از پرکاربردترین اپلیکیشن های مانیتورینگ است. این نرم افزار منبع باز امکان نظارت بر وضعیت سیستم ها، شبکه ها و دستگاه های مختلف را فراهم می کند.
- Splunk: نرم افزاری جهت مدیریت دیتا و نظارت است که جمع آوری، آنالیز و نمایش دیتاهای مختلف را انجام می دهد. کاربرد اصلی این نرم افزار در مانیتورینگ عملکرد سیستم ها، امنیت و لاگ هاست.
- Ignition: یک نرم افزار اتوماسیون صنعتی جهت نظارت فعالیت واحدهای مختلف است. این نرم افزار با دریافت مداوم دیتاهای تولید و دستگاه ها، گزارش اطلاعاتی را در اختیار اپراتور قرار می دهد.
- Factory Talk: یک نرم افزار ایده آل برای صنایعی است که از اینترنت اشیا استفاده می کنند. با استفاده از آن می توان نظارت و کنترلی دقیق بر تمام فعالیت های یک واحد صنعتی به عمل آورد.
- MyPRO: بهترین نرم افزار مانیتورینگ فرایندهای صنعتی است. مانیتورینگ مدیریت کیفیت، مدیریت خط تولید، عملکرد کلی کارخانه با استفاده از این برنامه امکان پذیر است. ابزارهای گرافیکی جهت نمایش روندها و ابزارهای حرفه ای گزارش گیری از ویژگی های ممتاز این نرم افزار است.
فاکتورهای کلیدی در انتخاب یک سیستم پایش آنلاین
- سیستم های مانیتورینگ باید قابلیت پیکربندی و ارسال هشدار به کانال های ارتباطی متنوع (پیامک، ایمیل و …) را داشته باشند.
- در این سیستم ها باید توان پایش تعداد زیادی از دستگاه ها و پروتکل های صنعتی وجود داشته باشد؛ بدون آنکه کوچک ترین کاهش در راندمان آنها ایجاد شود.
- شناسایی خودکار دستگاه ها و اجزای آن و استفاده حداکثری از زمان از دیگر ویژگی های کلیدی جهت گزینش یک سیستم مانیتورینگ است.
- طراحی رابط کاربری این سیستم ها باید به خوبی قابل شناسایی بوده و توسط کاربران مختلف به راحتی استفاده شود.
- در صورت نیاز قابلیت یکپارچگی یا همگام شدن این سیستم ها با سرورهای ابری ضروری است.
مانیتورینگ صنعتی پیش نیاز موفقیت در کسب و کارهای صنعتی
در پاسخ به سوال مطرح شده این مطلب یعنی “سیستم مانیتورینگ چیست” آن را به عنوان یک سیستم نظارت بر عملکرد معرفی کردیم. Monitoring سیستمی برای افزایش بهره وری و صرفه جویی در هزینه های اضافی است. با استفاده از این ابزار قدرتمند در صنعت می توان به تجزیه و تحلیل فرایندها، دستگاه ها، برنامه ها و خدمات در صنایع مختلف پرداخت. به مدد حضور این تکنولوژی در بخش صنعت رصد لحظه ای مشکلات و عیوب فرایندها و سیستم ها امکان پذیر می شود؛ به این ترتیب می توان احتمال خرابی یا آسیب دیدن را به حداقل رساند.
مانیتورینگ بخشی حیاتی در اتوماسیون صنعتی صنایع مختلف معرفی می شود که بازدهی پروسه تولید را به حداکثر می رساند؛ البته مشروط بر آنکه بهترین تجهیزات اتوماسیون صنعتی انتخاب شده باشند. آزند اتوماسیون با عرضه برترین برندهای محصولات اتوماسیون صنعتی این هدف را برای شما محقق می کند.
