گاورنر دیزل ژنراتور چیست و چه انواعی دارد؟

در همه سیستم های مکانیکی و دستگاه های پیچیده صنعتی کنترل و نظارت دقیق بر کلیه قطعات و تجهیزات یک امر مسلم و حیاتی است به همین دلیل وجود مدارهای کنترلی و سنسورها الزامی شده است. مثلا تصور کنید سنسوری که بالا رفتن یا پایین آمدن بیش از حد سرعت را تشخیص داده و سبب تغییر در برنامه و عملکرد دستگاه می شود. در دیزل ژنراتورها نیز گاورنر (Governor) یا کنترل کننده سرعت (Speed Controller) قطعه بسیار حساسی محسوب می شود که وظیفه اصلی آن تنظیم دور موتور دیزل است. گاورنر دیزل انواع مختلفی دارد که در برخی از آن ها می توان از اتوماسیون صنعتی برای کنترل از راه دور آن ها استفاده کرد.

گاورنر دیزل ژنراتور چیست؟

گاورنر دیزل وسیله ای است که ژنراتور دور موتور دیزل را کنترل می کند. وقتی دیزل ژنراتور روشن می شود برای اینکه بازدهی بالایی پیدا کند باید دور موتور آن به حالت بهینه برسد. دور موتور بهینه گزارش شده برای دیزل ژنراتور، 1500 دور بر دقیقه است. وقتی سیستم های مصرف کننده روشن می شود، بار و فشار به دیزل ژنراتور وارد شده که نتیجه آن دور موتور کم خواهد شد. در این مواقع گاورنر دیزل ژنراتور با مصرف سوخت بیشتر دور موتور را به حالت بهینه می رساند.

انواع گاورنر دیزل ژنراتور

گاورنرهایی که امروزه در صنایع استفاده می شوند، بسیار پیشرفته تر از مدل های اولیه هستند؛ زیرا باید متناسب با پیشرفته شدن دستگاه ها، بهتر عمل کنند. انواع مختلف گاورنر دیزل ژنراتور در دسته های زیر قرار می گیرند:

گاورنر مکانیکی

ساده ترین و قدیمی ترین گاورنر، مدل های مکانیکی هستند که امروزه خیلی از ژنراتورهای کشور ما از نوع تک سیلندر و دو سیلندر از این مدل استفاده می کنند. شکل این نوع گاورنرها شبیه به شاقول است که دارای اجزایی مثل چرخ دنده، هرزگرد، وزنه و تسمه کوچک است. اهرمی که روی این دستگاه قرار گرفته برای کنترل اهرم گاز است که روی پمپ انژکتور قرار دارد. مزیت بزرگ آن تعمیرات ساده، نگهداری کم هزینه و سرعت بالای واکنش است.

گاورنرهای مکانیکی نسبت به سایر مدل ها، میزان سوخت ورودی به دیزل ژنراتور را سریعتر کنترل کرده و دور موتور را به حالت بهینه می رساند. عیب گاورنر مکانیکی این است که چون دستی کار می کند، دقت بالایی ندارد و نمی توان از راه دور کنترل کرد.

گاورنرهای الکتریکی

گاورنرهای الکتریکی با قطعات الکترونیکی دور موتور را از نظر بهینه بودن چک می کند و به شکل الکتریکی، مقدار سوخت ورودی به دیزل ژنراتور را کنترل می کند. این مدل نسبت به گاورنرهای مکانیکی و الکترومکانیکی دقت بیشتری دارد. در گاورنرهای الکتریکی، سنسوری مماس بر دنده فلاویل موتور نصب می گردد که پالس ارسالی از پیکاپ دستگاه را شمارش کرده و گاورنر را فعال می کند.

گاورنرهای الکترومکانیکی

گاورنرهای الکترومکانیکی دو قسمت دارند که بخش مکانیکی آن دور موتور را اندازه می گیرد و بخش الکتریکی آن سوخت وارد شده به موتور دیزل ژنراتور را اندازه گیری خواهد کرد. سرعت بالاتری نسبت به مدل مکانیکی دارد. بعضی از گاورنرهای الکترومکانیکی مجهز به دستگاه هایی با چرخ دنده ماردونی یا حلزونی یا گیربکس افزاینده نیرو هستند.

گاورنرهای هیدرولیکی

کاربرد این نوع از گاورنرها کمتر از بقیه است و اکثرا در توربین های برق آبی استفاده می شوند. توربین های برق آبی از فشار آب استفاده می کنند تا دور ژنراتور به مقدار استاندارد برسد. در این نوع توربین ها برای اینکه میزان آب ورودی به پره های ژنراتور و دریچه ها تنظیم شود، باید نیروی بسیار زیادی صرف کرد که این کار بر عهده گاورنر دیزل ژنراتور هیدرولیکی است. مزیت مهم این مدل ها، قدرت بسیار زیاد است اما سرعت عمل کندی دارند به همین دلیل است که در لوکوموتیوها نیز استفاده می شوند.

گاورنرهای پنوماتیکی

گاورنرهای پنوماتیکی یا متحرک از دیافراگم برای القا کردن تغییر خلأ لوله ورودی و پس از آن ارتقا دادن مکانیسم فعال کمک می گیرند. گاورنرهای پنوماتیکی ساختاری ساده با حساسیت بالا در سرعت کم هستند اما چون در لوله ورودی دریچه گاز قرار داده شده قدرت آن کم کرده است. از گاورنرهای پنوماتیکی فقط برای موتورهای دیزلی که توان کمی دارند استفاده می کنند.

گاورنر دیزل ژنراتور را برحسب محدوده سرعت هم تقسیم بندی می کنند که عبارتند از:

گاورنر تک برنامه ای

این نوع گاورنرها مقدار سرعت روی دستگاه را کالیبره می کنند و بر همین اساس هم کار می کند. گاور تک برنامه ای برای ماشین هایی که سرعت ثابت دارند نصب می گردند.

گاورنر دو قطبی

این مدل از گاورنر برای موتورهایی که دارای سرعت های کالیبره شده و ایده­آل هستند استفاده می شود.

گاورنر سرعت کل

این مدل از گاورنر دیزل ژنراتور، براساس سرعت انتخاب شده برای موتور سرعت خود را تنظیم می کند پس فرم و نحوه کار کردن آن در هر زمانی ثابت است.

چطور باید گاورنر دیزل ژنراتور را تنظیم کرد؟

برای اینکه بتوانید گاورنر دیزل ژنراتور را تنظیم کنید:

• ابتدا موتور دیزل را روشن کنید
• صبر کنید تا موتور گرم شده و سپس پتانسیومتر را تنظیم کنید. پتانسیومتر مقاومت سه ترمیناله است که با آن سرعت را تنظیم می کنند و هر گاورنر دیزل ژنراتور هم دو پتانسیومتر دارد.
• مرحله بعدی نوبت به تنظیم ضریب بهره با پتانسیومتر GAIN است که برای این منظور ابتدا پتانسیومتر را در جهت عقربه های ساعت بچرخانید تا موتور از جریان عادی خارج شود. پس از اینکه دیزل ژنراتور از حالت عادی خارج شد پتانسیومتر در خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید تا موتور به حالت عادی قبل برگردد و ضریب بهره به شکل صحیح تنظیم شود. ضریب بهره همان مقدار توانی است که دستگاه به شما می دهد.
• پتانسیومتر دوم بر روی گاورنر دیزل ژنراتور، پتانسیومتر STABILITY نام دارد که هدف از تنظیم آن ضریب پایداری در دیزل ژنراتور است. نحوه تنظیم آن هم دقیقا مشابه با ضریب بهره است.

سخن آخر

گاورنر یا رگلاتور سرعت وسیله ای است که جهت کنترل دور دیزل ژنراتور استفاده می شود. این وسیله انواع مختلفی دارد که هرکدام دارای کاربردهای مختلفی هستند. انواع گاورنر شامل مکانیکی، الکترومکانیکی و الکترونیکی هستند. در برخی از انواع این وسیله می توان از تجهیزات اتوماسیون صنعتی استفاده کرد تا نظارت بر آن به راحتی صورت بگیرد. شما می توانید این تجهیزات را از آزند اتوماسیون سفارش دهید.